CHARAKTERYSTYKA,  POCHODZENIE,  WALORY,  OCHRONA  PRAWNA

Toruńska twierdza pierścieniowa powstawała etapami. Pierwszy etap budowy zrealizowano w latach 1878-1884, kolejne etapy rozbudowy i modernizacji trwały do 1914 roku. W efekcie w ciągu tego okresu powstało około 200 różnych budowli obronnych ziemno-murowanych, rozmieszczonych pasem w obwodzie ok.20 km, oddalonym o 3 – 3,5 km od centrum miasta. Fort IV zbudowany został w latach 1878-1884 jako trzeci z kolei fort toruńskiego pierścienia fortecznego. Fort reprezentuje typ głównego, standardowego fortu artyleryjskiego. Zaprojektowany jako jednowałowy, o narysie spłaszczonego pięcioboku. Środkową część stanowi okazały, dwukondygnacyjny blok koszarowy mieszczący izby żołnierskie i oficerskie [piechoty, artylerzystów i saperów], komendantury, kuchnię magazyny, a nawet areszt. Część podziemną stanowią poterny prowadzące do kaponier barkowych z powierzchni dziedzińców. Fort otoczony jest fosą o obmurowanej przeciwskarpie, obiegającą zakolami kaponiery. Na przeciwskarpie zachowana jest w dobrym stanie krata forteczna otaczająca cały obiekt. W 1894 r. fort otrzymał nazwę własną YORCK upamiętniającą pruskiego generała Johanna Yorck von Wartenburga. Twierdza nie odegrała roli militarnej w czasie I Wojny Światowej, co uchroniło ja od zniszczeń. Przejęta w 1920 roku przez Wojsko Polskie była w dobrym stanie technicznym, choć ogołocona z wyposażenia i uzbrojenia. W 1926 roku mieniono nazwę fortu, otrzymał imię “Żółkiewskiego”. Pozostawał on we władaniu wojska aż do demilitaryzacji po 1956 roku. Przez kolejnych 30 lat częściowo rozbierany, nieprawidłowo eksploatowany [np. jednym z użytkowników był zakład uprawiający pieczarki], stopniowo, jak wiele innych budowli pomilitarnych w Polsce, popadał w ruinę. W 1971 roku Fort IV został uznany za zabytek chroniony prawem, co nie uchroniło go od dalszej dewastacji. Przekazanie przez władze miasta fortu w ręce prywatne uchroniło go od “zaszczytnego” miana “trwałej ruiny”. Podjęto w nim, staraniem i kosztem użytkownika, obszernie zakrojone prace remontowo- adaptacyjne. Celem gospodarza jest zachowanie oraz wyeksponowanie wartości historycznych i architektoniczno-przestrzennych zabytku, jak też przystosowanie obiektu do szerokiej gamy usług turystycznych i sportowo-rekreacyjnych, adresowanych do turystów. Obecnie, mimo wielu dewastacji a nawet grabieży pozostałości wyposażenia i wtórnego zawodnienia fosy, jest jednym z lepiej zachowanych toruńskich fortów.

ORGANIZATOR  ZWIEDZANIA
Przedsiębiorstwo Turystyczno – Gastronomiczne TWIERDZA TORUŃ
87-100 Toruń, ul. Chrobrego 86
tel: +48 56 655 82 36
e-mail: biuro@fort.torun.pl
www.fort.torun.pl

POŁOŻENIE,  DOJAZD

Toruń, województwo kujawsko-pomorskie ul. Chrobrego 86 Parking na dziedzińcu fortu.

DOSTĘPNOŚĆ  OBIEKTU  DLA  TURYSTÓW

Fort jest już udostępniony do zwiedzania codziennie w miesiącach: IV – IX od 9.00 do 20.00 X – III od 9.00 do 16.00.

Nocne zwiedzanie Fortu IV w towarzystwie przewodnika (od godz. 20.00 cały rok)

Zwiedzanie samodzielne lub opcjonalnie z przewodnikiem można zakupić na miejscu pochodnie do zwiedzania części podziemnej.

Zalecane wygodne, sportowe obuwie i cieplejsze okrycie latem.

Wskazane posiadanie własnej latarki.

Zwiedzanie fortu przez niepełnosprawnych ograniczone infrastrukturą.